Column Jaap Lensen

Een beeld zegt meer dan duizend woorden.

Zenos Frudakis, Freedom (1951)

 Christus heeft ons bevrijd opdat wij in vrijheid zouden leven;
houd dus stand en laat u niet opnieuw een slavenjuk opleggen. (galaten 5:1)

In de brief van Paulus aan Galaten gaat het o.a. over de wet en vrijheid. Dat lijkt een paradox. Hoe kun je je nu aan de wet willen houden en tegelijk vrij zijn?

“Vrijheid is niet alleen een persoonlijk maar een universeel belang” schreef Frudakis (de kunstenaar) bij dit beeld. Het staat in Philadelphia in Pennsylvania. Het is indrukwekkend wat hij hier uitbeeldt. Het proces van losmaking uit iets wat je vasthoudt. Voor de joden was dat het feest der wet, voor de christenen de bevrijding van de wet, omdat die wet vervuld werd door Christus. En dat geeft dus vrijheid. Voor alle mensen. En dat is nu precies wat het zo moeilijk maakt. Want steeds in de geschiedenis staan er mensen op, die deze vrijheid willen beperken omdat er nieuwe dogma’s worden geschapen. Soms helemaal niet goed bedoeld, omdat mensen macht willen. Soms goed bedoeld, omdat vrijheid universeel is en er dus iets ontstaat in dat denken; als vrijheid in gebondenheid.
Dat kunnen kerkvaders zijn; bijvoorbeeld Augustinus die zich onvrij voelde, omdat hij zoveel belang hechtte aan de wellust en er behoorlijk op los leefde. Toen hij zich bekeerde werd hij zo principieel, bijna anti sex, dat het calvinisme mede daardoor zo’n onvrije klank heeft gekregen. Dat een persoonlijk verhaal universeel gaat worden en dan nog onvrijer wordt (dan de maker daarvan zelf bedoeld had) is een bekend menselijk verschijnsel. Calvijn zelf had er geen enkele moeite mee om op zondag te varen op het meer van Geneve, wat zijn navolgers zondagsontheiliging zouden noemen.
Vrijheid klinkt fijn, maar weinig mensen kunnen echte vrijheid aan. Vandaar de term vrijheid in gebondenheid. Vrijheid heeft te maken met keuzes maken, maar gek genoeg kan het maken van die keuze alweer vrijheidbeperkend zijn. Daarom is vrijheid ook nooit absoluut. Het is een proces van ontworstelen aan dat, wat de mens beperkt in het mens zijn. Dus dat wat de mens remt in het mens worden zoals God het ongetwijfeld bedoeld heeft. Mens durf te leven en te leren. Geniet samen met anderen. Durf uitdagingen aan te gaan. Probeer uit, onderzoek en hou het goede vast en ga daarop door. Durf op te komen voor mensen die onvrij zijn. Voor mensen die bang zijn, omdat ze geleid worden door angst, dogma’s en dictaturen. Vrijheid is het waard om voor te vechten, bij voorkeur met woorden of met beelden.
Hoe dit beeld is ontstaan kunt u zien op een mooi filmpje op youtube, die de details in beeld brengt.

{youtube}U4GsiEZKtS8{/youtube}

Post Scriptum

Dit is mijn laatste column een beeld zegt meer dan 1000 woorden. Net als Tineke had ik een gesprek met de redactie. Anders dan bij haar stop ik niet om de reacties. Die waren er nauwelijks en als ze er waren vaak van dezelfde mensen.
De column werd weleens elitair genoemd. Niet iedereen houdt van (moderne) kunst. Wel houdt iedereen van beelden. Dat is in ieder geval iets wat onze predikanten ook doen en zo blijft het wel aandacht houden.
Voor mij komt nu de vrijheid om niet meer te hoeven puzzelen wat er aan moois publiceerbaar is in zwart wit. Ik heb het sinds 2006 met plezier gedaan. Ik hoop dat u er af en toe een beetje van genoten hebt.
Op de website van de kerk kunt u nog enkele columns in kleur nazien.

Jaap Lensen